Nity zrywalne, nity pełne i nitonakrętki — profesjonalny przewodnik do łączenia materiałów cienkościennych

Nity nadal mają ważne miejsce w nowoczesnym montażu: pozwalają na jednostronny montaż, nie wprowadzają odkształceń cieplnych jak spawanie i gwarantują szybkie, powtarzalne łączenie elementów. Ten poradnik wyjaśnia różnice między nitami zrywalnymi, nitami pełnymi i nitonakrętkami, pokazuje dobór średnicy, zakresu chwytu i materiału oraz najczęstsze błędy montażowe.

Dlaczego nity wciąż mają sens?

Jednostronny dostęp (blind riveting) — montujesz, gdy „druga strona” jest niewidoczna lub niedostępna.
Brak stref wpływu ciepła — brak przebarwień i odkształceń typowych dla spawania.
Tempo i powtarzalność — jeden ruch nitownicą, stała jakość połączenia.

Rodzaje nitów

Nity zrywalne

Składają się z korpusu (rurka z łbem) i trzpienia z przewężeniem. Nitownica wyciąga trzpień, który formuje spęcznienie od strony niewidocznej, a następnie zrywa się w przewężeniu. Dostępne warianty materiałowe: aluminium, stal ocynkowana, stal nierdzewna A2/A4; wersje specjalne: szczelne, multigrip (poszerzony zakres chwytu), peel do podłoży miękkich. Łby: grzybkowy (uniwersalny), stożkowy (do licowania), powiększony (większy docisk).

Nity pełne (kuliste)

Tradycyjne, wymagają dostępu z obu stron i narzędzi do spęczania. Dziś wykorzystywane głównie w aplikacjach specjalnych (rekonstrukcje, połączenia o dużej odporności zmęczeniowej).

Nitonakrętki (nity gwintowane)

Tworzą gwint w cienkościennym materiale (blacha, profil). Warianty: okrągłe, radełkowane (odporne na obrót), sześciokątne; materiały: Al, stal, A2/A4; typowe gwinty: M3–M10/M12. Wymagają dedykowanej nitownicy do nitonakrętek.

Jak działa nit zrywalny — w skrócie

Trzpień z główką rozkalibrowuje korpus od strony niewidocznej, tworząc spęcznienie. Po zerwaniu trzpienia w przewężeniu połączenie trzyma jednocześnie łbem od strony dostępnej i spęcznieniem od strony przeciwnej — to dlatego metoda świetnie nadaje się do montażu jednostronnego.

Dobór nita krok po kroku

Zmierz pakiet (t) — sumę grubości łączonych warstw.
Zakres chwytu — wybierz nit, którego zakres obejmuje t (np. 1,5–3,0 mm; 3,0–6,0 mm).
Średnica nita (d) — dla blach lekkich zwykle 3,2–4,0 mm; dla mocniejszych połączeń 4,8–6,4 mm.
Średnica otworu — najczęściej d + 0,1 mm w stali (w materiałach miękkich d + 0,1–0,2 mm). Otwór nawierć i odgratój.
Długość (L) — orientacyjnie L ≈ t + 1,2·d (zweryfikuj w karcie wyrobu; multigrip mają inne zależności).
Materiał i środowisko — w wilgoci/chemii wybieraj A2/A4; unikaj par z dużą różnicą potencjałów (np. Al + stal) bez izolacji, bo grozi korozją kontaktową.
Łeb — stożkowy do licowania, grzybkowy uniwersalny, powiększony do miękkich/porowatych podłoży.
Szczelność — w strefach mokrych stosuj nity szczelne lub dodatkowe uszczelnienie.

Narzędzia do nitowania

Nitownice ręczne — prace serwisowe i pojedyncze punkty.
Nitownice dźwigniowe — większe średnice i twardsze materiały.
Nitownice akumulatorowe — mobilność i wysoka powtarzalność cyklu.
Nitownice pneumatyczne — stanowiska produkcyjne i seryjność.

Kontrola jakości połączeń nitowanych

Prawidłowa średnica i współosiowość otworów.
Poprawnie uformowane spęcznienie (bez pęknięć krawędzi).
W wersjach z „lockiem” — kontrola zakotwienia resztki trzpienia.
W razie wymagań — próby wyrywania (pull test) na losowej próbie.

Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć

Za mały/za duży otwór — nit nie formuje spęcznienia lub „pływa”. Rozwiązanie: trzymaj tolerancje i odgratowuj krawędzie.
Zły zakres chwytu — zbyt krótki nit nie „złapie” warstw, zbyt długi zniszczy otwór. Rozwiązanie: dopasuj do grubości pakietu.
Mieszanie materiałów bez izolacji — Al + stal w wilgoci = korozja galwaniczna. Rozwiązanie: materiały o zbliżonym potencjale lub przekładki/izolacja.
Brak podkładek i łbów powiększonych w miękkich podłożach — punktowe wgniecenia. Rozwiązanie: stosuj łby powiększone/podkładki.
Niewłaściwa nitownica/dysza — pęknięte łby, zerwane trzpienie. Rozwiązanie: dopasuj narzędzie i końcówkę do średnicy nita.
Brak uszczelnienia w strefach mokrych — przecieki. Rozwiązanie: nity szczelne lub dodatkowe uszczelki/masy.

Gdzie nity sprawdzają się najlepiej?

HVAC, elewacje, reklama — kasetony, obudowy, montaż „nad głową”.
Transport i kontenery — poszycia cienkościenne, zabudowy.
Przemysł morski — A2/A4, wersje szczelne.
Meble metalowe / AGD — łączenie blach bez efektów cieplnych spawania.

FAQ — krótkie odpowiedzi

Jak dobrać średnicę otworu? Najczęściej d otworu = d nita + 0,1 mm dla stali (dla materiałów miękkich +0,1–0,2 mm). Zawsze weryfikuj w karcie produktu.

Czym różni się nit zrywalny od nitonakrętki? Nit „spina” elementy na stałe, natomiast nitonakrętka tworzy w cienkiej ściance gwint, do którego wkręcasz śrubę.

Kiedy stosować nity szczelne? W strefach narażonych na wodę: dachy, elewacje, przemysł morski — minimalizują przecieki przez oś nita.

Jak uniknąć korozji kontaktowej? Dobieraj kompatybilne materiały (np. Al + nit Al), używaj A2/A4 w środowisku agresywnym, stosuj przekładki izolujące przy łączeniu różnych metali.

Skontaktuj się z doradcą Marcopol — pomożemy dobrać nity i narzędzia do Twojej aplikacji.