Zestawy śrubowe HV – błędy wykonawcze przy montażu (i jak ich uniknąć)

Budownictwo stalowe rośnie w tempie, które premiuje powtarzalność montażu i bezbłędną kontrolę jakości. W tym kontekście zestawy śrubowe HV (wg EN 14399) są naturalnym wyborem do połączeń sprężanych – w węzłach ram, podporach, stykach rygli i wszędzie tam, gdzie konstrukcje pracują dynamicznie. Poniżej przedstawiamy najczęstsze błędy wykonawcze oraz praktyczne wskazówki, jak im zapobiec.

SB vs HV – dwie różne logiki połączeń

• Zestawy SB (EN 15048) – do połączeń niesprężanych. Dostarczane jako komplet: śruba + nakrętka (opcjonalnie podkładka). Stosowane m.in. w połączeniach zakładkowych dociskowych i doczołowych tam, gdzie nie wymaga się wstępnego sprężenia.
• Zestawy HV (EN 14399) – do połączeń sprężanych (tarciowych/doczołowych). Zawsze jako komplet jednego producenta: śruba + dwie podkładki + nakrętka. O wyborze metody sprężania decyduje m.in. klasa K0/K1/K2 zestawu.

Wniosek: nie mieszamy elementów, norm ani metod. Kompletność zestawu i spójność dokumentacji to pierwszy krok do bezproblemowego odbioru.

Metody sprężania śrub HV – co naprawdę działa na budowie

Metoda kombinowana (zalecana dla wielu zestawów klasy K1)

Dwustopniowa procedura: najpierw węzeł dociągamy wstępnie do ok. 75% momentu referencyjnego, następnie wykonujemy sprężenie przez kontrolowany obrót nakrętki (wartość kąta zależna od długości zaciskowej i wytycznych zestawu). Taki tryb minimalizuje ryzyko niedosprężenia i różnic w rozkładzie naprężeń.

Metoda kontrolowanego momentu

Również dwustopniowa: wstępne dociągnięcie do ok. 0,75 M_r,i, a następnie sprężenie do 1,1 M_r,i przy użyciu skalibrowanego klucza dynamometrycznego/udarowego (wymagana wysoka powtarzalność i potwierdzona dokładność narzędzia).

Wskazówka: o wyborze metody decyduje projekt i instrukcja producenta zestawu. Jeśli nośność zależy od siły sprężania – preferowana bywa metoda kombinowana.

7 najczęstszych błędów przy montażu zestawów śrubowych HV

1. „Skróty” w procedurze – dokręcanie w jednym etapie do wartości docelowej. Skutek: nierówny docisk, poślizg blach w złączach, reklamacje.
2. Stare tabele momentów – korzystanie z nieaktualnych danych, bez uwzględnienia fabrycznego smarowania. To prosta droga do przekroczenia momentu, zerwania gwintu i zniszczenia kompletu. Uwaga: raz sprężonego i rozkręconego zestawu HV nie używamy ponownie.
3. Mieszanie metod – „moment” stosowany tam, gdzie zestaw przewidziano do metody kątowej, albo odwrotnie. Ignorowanie klasy K0/K1/K2 z etykiety.
4. „Składanie z pudełek” – łączenie śrub, podkładek i nakrętek z różnych zestawów/producetów. Efekt: brak gwarancji nośności i jednoznacznej odpowiedzialności.
5. Zły kierunek montażu – brak kontroli długości zaciskowej i przylegania styków przed sprężeniem; w konsekwencji – niedosprężenie lub lokalne uplastycznienia.
6. Nie skalibrowane narzędzia – praca kluczem o niezweryfikowanej dokładności (brak protokołu kalibracji), co uniemożliwia wiarygodną kontrolę siły sprężania.
7. Brak dokumentacji z kontroli – pominięte protokoły sprężania i odbioru połączeń. To utrudnia przekazanie obiektu do użytkowania i podnosi ryzyko sporu.

Kontrola jakości połączeń sprężanych – minimalny standard

• Przed sprężaniem: sprawdź przyleganie elementów, ułożenie podkładek i długość zaciskową (zgodnie z projektem i kartą zestawu).
• Narzędzia: używaj skalibrowanych kluczy (potwierdzona dokładność), zadbaj o powtarzalność ustawień i kolejność dokręcania w węźle.
• Po sprężeniu: wykonaj kontrolę końcową – identyfikuj połączenia niedosprężone, usuń niezgodności i powtórz sprawdzenie. Zarchiwizuj protokoły.

Dobre praktyki, które oszczędzają czas i nerwy

• Montuj wyłącznie pełnymi zestawami HV jednego producenta (śruba + 2× podkładka + nakrętka) z oznaczeniem CE.
• Nie mieszaj elementów, klas i metod; respektuj K0/K1/K2 z etykiety.
• Stosuj dwustopniowe sprężanie – niezależnie od wybranej metody.
• Uwzględnij smarowanie fabryczne w interpretacji momentów; kieruj się instrukcją producenta, nie tylko ogólną tabelą.
• Prowadź pełną dokumentację sprężania i odbiorów – to przyspiesza przekazanie obiektu do użytkowania.

Wsparcie Marcopol – od doboru do odbioru

Potrzebujesz pomocy w doborze zestawów śrubowych HV lub SB, metod sprężania, klas i powłok? Nasz zespół doradców technicznych pomoże ułożyć procedurę montażu i kontroli, a na życzenie przygotujemy zestawienie kompletów na węzły. Skontaktuj się z nami – dobierzemy rozwiązanie pod Twój projekt.

Skontaktuj się z Doradcą Technicznym

Uwaga: wpis ma charakter informacyjny. Zawsze stosuj wymagania projektu, aktualne wydania norm oraz instrukcje producenta zestawów śrubowych.