Nitonakrętki – rozmiary, rodzaje, jak używać?

Nitonakrętki to specjalne elementy złączne, które umożliwiają tworzenie trwałych, mocnych i powtarzalnych połączeń gwintowanych w cienkościennych materiałach. Wykorzystuje się je wszędzie tam, gdzie dostęp do tylnej strony materiału jest ograniczony lub niemożliwy, np. w konstrukcjach stalowych, blachach czy profilach zamkniętych. Dzięki swojej konstrukcji stanowią doskonałą alternatywę dla spawania i klejenia, a także pozwalają uniknąć deformacji cienkich elementów. W dalszej części artykułu przedstawimy rodzaje, rozmiary i sposoby użycia nitonakrętek oraz porady dotyczące ich doboru do różnych materiałów i zastosowań.

Czym są nitonakrętki?

Nitonakrętka to rodzaj nitu rurkowego z wewnętrznym gwintem, który po zamontowaniu w materiale tworzy trwałe i funkcjonalne gniazdo do wkręcania śrub. Jej głównym zadaniem jest umożliwienie montażu elementów w miejscach, gdzie dostęp od strony przeciwnej jest niemożliwy.

Nitonakrętka składa się z tulei z gwintem wewnętrznym oraz kołnierza, który po zaciśnięciu stabilizuje połączenie. Montaż odbywa się przy pomocy nitownicy do nitonakrętek, która podczas pracy wciąga trzpień, powodując deformację tulei i trwałe zakleszczenie się jej w materiale. Dzięki temu połączenie jest mocne, stabilne i może przenosić znaczne obciążenia.

Nitonakrętki można stosować w różnych materiałach – stali, aluminium, miedzi czy tworzywach sztucznych. W zależności od użytego materiału i warunków eksploatacji, można dobrać odpowiedni rodzaj nitonakrętki zapewniający odporność na korozję, drgania lub wysokie temperatury.

Rodzaje nitonakrętek

Nitonakrętki występują w wielu wariantach różniących się materiałem wykonania, kształtem kołnierza oraz powierzchnią korpusu.

Najpopularniejsze to nitonakrętki aluminiowe, stalowe, nierdzewne i mosiężne.

Nitonakrętki aluminiowe są lekkie i odporne na korozję, co czyni je idealnym wyborem w konstrukcjach, gdzie waga ma znaczenie, np. w przemyśle lotniczym czy motoryzacyjnym.
Nitonakrętki stalowe zapewniają wysoką wytrzymałość mechaniczną, dlatego sprawdzają się w miejscach narażonych na duże obciążenia.
Nitonakrętki ze stali nierdzewnej wyróżniają się wyjątkową odpornością na rdzę i wilgoć – stosuje się je w przemyśle spożywczym, morskim oraz w instalacjach zewnętrznych.
Nitonakrętki mosiężne są odporne na korozję elektrochemiczną, co czyni je dobrym wyborem do łączenia elementów aluminiowych.

Oprócz materiału, duże znaczenie ma kształt kołnierza i budowa korpusu. Nitonakrętki z kołnierzem płaskim to najbardziej uniwersalne rozwiązanie – gwarantują równomierny docisk i stabilność. Kołnierz stożkowy umożliwia wpuszczenie nitonakrętki w materiał, co pozwala uzyskać gładką powierzchnię. Z kolei nitonakrętki sześciokątne i radełkowane zapobiegają obracaniu się w otworze, co jest szczególnie ważne w cienkich blachach i przy dużych obciążeniach. Warto też wspomnieć o nitonakrętkach przelotowych, które umożliwiają przepływ powietrza lub cieczy – stosowane są np. w układach wentylacyjnych.

Kształty nitonakrętek

Kształt nitonakrętki determinuje sposób jej pracy i zastosowanie. 

Najczęściej spotykane są modele z okrągłym kołnierzem – uniwersalne i proste w montażu. W miejscach narażonych na drgania lub wysokie momenty obrotowe stosuje się nitonakrętki sześciokątne, które dzięki swojemu kształtowi zapobiegają obracaniu się w materiale. Dla lepszej przyczepności w gładkich materiałach używa się nitonakrętek radełkowanych, które posiadają na powierzchni specjalne rowki zwiększające tarcie.

Nitonakrętki z kołnierzem stożkowym są wpuszczane w materiał, dzięki czemu po zamontowaniu powierzchnia jest gładka i estetyczna – to rozwiązanie często wybierane w branży meblarskiej i designerskiej. Z kolei nitonakrętki przelotowe mają otwarty rdzeń, umożliwiający przepływ powietrza lub cieczy, co czyni je niezastąpionymi w układach wentylacyjnych, chłodniczych i pneumatycznych.

Wymiary nitonakrętek

Wymiary nitonakrętek decydują o ich kompatybilności z materiałem oraz o wytrzymałości połączenia. 

Podstawowym parametrem jest średnica gwintu – oznaczana literą „M” i cyfrą określającą rozmiar (np. M3, M4, M5, M6, M8, M10, M12). Im większy rozmiar, tym większe obciążenie połączenia można przenieść.

Kolejnym ważnym parametrem jest średnica otworu montażowego, która musi być dostosowana do konkretnej nitonakrętki – zbyt mały otwór utrudni montaż, a zbyt duży spowoduje luzy. Równie istotna jest grubość blachy, do której nitonakrętka jest przeznaczona – producenci podają zazwyczaj minimalną i maksymalną wartość, w jakiej element będzie działał prawidłowo.

W projektach wymagających większej odporności można zastosować nitonakrętki o wydłużonym korpusie lub z kołnierzem o zwiększonej średnicy, co pozwala rozłożyć siłę na większej powierzchni materiału. W praktyce zawsze warto kierować się dokumentacją techniczną producenta, aby uniknąć błędów montażowych.

Zastosowanie nitonakrętek

Nitonakrętki stosuje się wszędzie tam, gdzie konieczne jest stworzenie trwałego połączenia gwintowanego w cienkim materiale. 

Ich główną zaletą jest możliwość montażu od jednej strony – bez konieczności dostępu do tyłu konstrukcji. To sprawia, że są niezastąpione w budownictwie, motoryzacji, przemyśle maszynowym i meblowym.

W budownictwie używa się ich do mocowania profili stalowych, paneli elewacyjnych, systemów wentylacyjnych i konstrukcji dachowych. W motoryzacji umożliwiają montaż osłon, nadkoli, elementów wnętrza czy układów wydechowych. W przemyśle meblarskim i AGD pozwalają tworzyć trwałe, a zarazem estetyczne połączenia bez spawania.

Ze względu na różnorodność dostępnych typów i materiałów, nitonakrętki można stosować także w elektronice, konstrukcjach aluminiowych oraz lekkich ramach. Ich uniwersalność sprawia, że są jednym z najbardziej praktycznych i efektywnych sposobów tworzenia połączeń gwintowanych w cienkościennych materiałach.

Jakie rodzaje nitonakrętek wybrać?

Dobór odpowiedniej nitonakrętki zależy od materiału, obciążenia i warunków pracy połączenia. 

Jeśli liczy się niska masa i odporność na rdzę – warto wybrać nitonakrętki aluminiowe. W środowiskach narażonych na wilgoć i kontakt z substancjami chemicznymi najlepiej sprawdzają się nitonakrętki ze stali nierdzewnej. Gdy konstrukcja ma przenosić duże obciążenia mechaniczne, dobrym wyborem będą nitonakrętki stalowe ocynkowane, które łączą dużą wytrzymałość z odpornością na korozję.

Istotne jest też dopasowanie kształtu kołnierza do rodzaju materiału – kołnierz płaski daje szeroką powierzchnię przylegania, stożkowy pozwala uzyskać gładką powierzchnię, a sześciokątny uniemożliwia obrót nitonakrętki w otworze.

Przy wyborze należy także zwrócić uwagę na rozmiar gwintu i rodzaj śrub, które będą wkręcane w zamontowaną nitonakrętkę – ich dopasowanie zapewni trwałość i szczelność połączenia.

Jak dobrać nitonakrętkę do materiału i zastosowania?

Aby dobrać odpowiednią nitonakrętkę, należy uwzględnić materiał, w którym będzie zamontowana, warunki eksploatacji oraz wymagane obciążenie połączenia.

Do blach stalowych najlepiej sprawdzają się nitonakrętki stalowe, które gwarantują sztywne i pewne mocowanie. Do aluminium warto wybierać nitonakrętki aluminiowe, które zapobiegają zjawisku korozji elektrochemicznej. W przypadku tworzyw sztucznych lub miękkich metali należy stosować nitonakrętki z większym kołnierzem lub radełkowaniem, aby zwiększyć przyczepność.

Należy także dobrać odpowiednią długość nitonakrętki do grubości materiału – zbyt krótka nie zaciśnie się prawidłowo, a zbyt długa może zdeformować cienką blachę.

Montaż wykonuje się za pomocą nitownicy ręcznej, pneumatycznej lub akumulatorowej. Podczas pracy narzędzie wciąga trzpień nitonakrętki, powodując jej deformację i trwałe zakotwienie. Po osadzeniu można wkręcić śrubę, uzyskując mocne i powtarzalne połączenie gwintowane.

Prawidłowo dobrana nitonakrętka pozwala uzyskać połączenie o dużej nośności, odporne na drgania i obciążenia, co czyni ją niezastąpionym elementem w nowoczesnych konstrukcjach metalowych i przemysłowych.